Adreiluak nola etxeak

Dio Juan Garziak an bere "Esaldiaren antolaera" (2014: ikus sarrera hau):

Adreiluak, esan dezagun bidenabar, ez dira izaten etxeak baino handiagoak (eta, hala izatera, ez lirateke oso erabilgarriak adreilu modura). [Juan Garzia, 2014:20-21] 

Baina sintaxi buruazkenetan ez da arraroa ze adreiluak (esan nahi baita adreilu itsasgarriak) izan daitezén hain handiak nola etxeak (esaldi osokoak). Demagun honako esaldi hau (gorriz) ti Juan Garzia (an hemengo aipua):

Nola nahi ere, hala osaturiko unitateak esaldiaren oinarrizko osagaiak baino ez dira, eta unitate gisa dute zentzua: esaldiaren adreiluak dira, eta, berez, berdin dio prepositiboki zein postpositiboki fabrikatuak diren. Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapentzat jo ditzakegu (ezkerrerantz hedatua postpositiboa, eta eskuinerantz hedatua prepositiboa):
         han:   [...] puntan.
         allí:    en la punta [...]
[Juan Garzia, 2014:20-21]

Esaldi azpimarratu hori, nik ez dakit zenbat alditan irakurri nuen harik-eta ulertu (gutxienez 3). Eta justuki hor dugu Juan Garziaren adreilu horietako bat zein, berak dio, hartu beharko litzateke nolabalitz oinarrizko osagai bat: [Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapen]... Baina gauza da ze ustezko adreilu hori ezin da koherenteki itsatsi an diskursoa harik-eta ezagutu bukaerako aditza: soilik hor jakinen dugu nóla estrukturatu informazioa zein, horraino, ari ginen almazenatzen. Esan nahi baita ze adreilu erabilgarria, benetako adreilu itsasgarria, ez da izen-sintagma hori, baizik esaldi oso-osoa (esaldi osoa dá unitate sintetiko bat, antzerakoa nola izen luze bat, hala nola balitz nominalizazio erraldoi bat).

Esaldi horretan, Juan Garziak du eliditu subjektua eta objektua (zeinekin aditz-aurreko informazioa zen izanen are luzeagoa eta astunagoa) eta hasi da zuzenean ematen esaldiaren fokua. Irakurleak, ordea, ez du horren berri, eta, soilik noiz ailegatu ki bukaerako aditza, ahalko da konturatu ze hasierako informazio hori guztia ari zen izaten esaldiaren informazio rhematiko nagusia, aparte-eta konturatu gainera, informazio hori ezin izan duela ulertu.

Esan nahi baita ze, kasu horretan, kontua ez da soilik ze esaldiak du galdu efikazia komunikatiboa (nola gertatu orokorrean noiz erabili estruktura buruazken ez oso-kontestualak), baizik-ere esaldia ez dela ulertzen (zein baita gradu maximoa on porrot komunikatiboa).

Kasu horretan unitate informatibo koherente bakarra dá esaldi osoa: "Laburkiago adieraz daitekeen zerbaiten hedadurazko zehaztapentzat jo ditzakegu", ez baitago beste unitate txikiagorik non jakin ahal izan zéin den esaldiaren estruktura, eta estruktura horretan nón gauden. Jakina, hala emandako informazio hori nekez izanen da hain efektiboa nola an kasua non informazioa ahal da uztartu eta interpretatu progresiboki, hitzez hitz, adreiluz adreilu, koherenteki an gure entendimendua.

Sintaxi burulehenean, adreilu koherenteak ez dira izaten astunak nola etxeak (ezta urrutitik ere), izan ere hitzak eurak izaten baitira adreilu koherenteki uztargarriak an ildoa on gure pentsamendua, esan nahi baita ze adreilu txiki eta funtzional horiek ahal dira progresiboki uztartu an estruktura koherente, garden, analitiko, progresibo, flexible, ireki eta askea, erosoki, efizienteki, efektiboki. [⇶]
______________________________
Ikus beste sarrera hauek:
1.: Ordena regresiboa: zentzu batean, izenzalekeriarik gogorrena
2.: Analisi koherentea vs sintesi monolitikoa
3.: Hitz-ordena deduktiboa vs induktiboa
4.: Juan Garzia: "berdin" ala "oso desberdin"?  
5.: Zer gertatzen ari da hemen?
6.: Kontzeptu klabea: informazio-unitate itsaskorra 
7.: Unitate minimo koherentea vs tope prozesagarria