asteazkena, martxoa 15, 2017

Adreiluak

Adreiluak aipatzen ditu Juan Garziak an bere Esaldiaren antolaera (2014) noiz referitu ki bere informazio-unitateak (zein, berak dioenez, funtsean, izanen liraké izen-sintagmak), eta adreiluen metafora bera erabiltzen genuen (hemen eta hemen) afinda definitú informazio-unitate itsaskorrak, zein diren komunikatiboki ondo diferenteak respektu adreiluak e Juan Garzia.

Zeren berdin nola eraikuntzako adreilu normalak ezin diren airean itsatsi, baizik-ze behar dira itsatsi gain beste adreilu batzuk (zementuz-edo) afin sostenga daitezen (ezin liteke hasi eraikitzen etxe bat ti teilatua), horrela ere adreilu informatiboak itsasi behar dira an diskursoa koherenteki, ez daitezen erori, uler daitezen efizientekiago, izan daitezen eraginkorragoak, oro har. Adreilu izanen badira (bestela izanen dirá bestelako unitate formalak, nola diren etxeetako adreiluen goiko edo beheko edo alboko parteak, baina ez dira izanen adreilu funtzionalak).

Ez. Adreilu informatiboak ez dira zertan izan izen-sintagmak (zeinen barruan egon litezke beste izen-sintagma batzuk edota perpaus subordinatuak adibidez erlatiboak). Ez, adreilu informatiboa dá edozein diskurso-unitate zein ahal den itsatsi koherenteki an diskursoa (adreilu-mota asko daude, luzeagoak, laburragoak, astunagoak, arinagoak...), adreilu informatiboak dirá informazio-unitate itsaskorrak, itsasgarriak edo koherenteak, zein oro har izanen dirá luzeagoak edo laburragoak, astunagoak edo arinagoak segun euren sintaxi-modua.

Eta sintaxi-modu buruazkenean adreiluak izaten dirá askoz luzeagoak (unitate koherenteak eta itsaskorrak izaten dirá multzo handiagoak eta astunagoak) ezi an sintaxi-modu burulehena, non hitzak eurak izaten baitira adreilu. Aurreko sarrera batean nioenez (hemen eta baita hemen ere):
Beste hitzetan: pentsabide/mintzabide diskurtsiboan hitza da informazio-unitate itsaskorra, hitzetik hitzera doa, eta zentzu horretan pentsabide/mintzabide hori jarraitua da. Jarraitua izanik, pentsabide/mintzabide diskurtsiboan pausatuki progresa dezakegu, hainbateraino non egin baitezakegu pausa an birtualki edozein hitz, arazorik gabe (mezuaren adreilu bakoitza linealki eta koherenteki itsasten baita). Pentsabide/mintzabide diskurtsiboa, azkenik, irekia da, zeren aurrera garatzen delarik, ematen baitigu aukera hon jarraitzea osatuz gure osagarriak, suabeki gidatuz gure ideiak gain bide seguruak, kalitatez, kantitatez
Eta sintaxi buruazkenean adreiluak dirá oso ezberdinak:
Pentsabide/mintzabide ez-diskurtsibo paradigmatikoan hitz-multzoka joaten gara, jauzika, informazio-unitate itsaskor erlatiboki askoz lodiagoetan (respektu diskurtsiboan), zeinen zentzua ez den ikusten harik-eta hitz-multzoaren burura ailegatu arte (hots, akaso aski atzeratutako burura, head-era: aditz pospositibora, posposiziora, atzizki deklinatibora,...), eta gauza da ezen informazio-unitate bat ezin dela koherenteki itsatsi harik-eta bere zentzua, bere burua (bere head hori) erakutsi arte (hau da, soilik itsatsi ditzakegu koherenteki horiek hitzak zein doazen an ordena komunikatiboa: buruetatik osagarrietara, azpiburuetatik azpiosagarrietara).
Ez dira inondik inora berdin koherenteak diskurso buruazkena eta burulehena. Batean zein bestean, adreilu funtzionalak ez dira izaten inondik inora berdinak. Hala ere, Juan Garziak diosku hau:
Irudiarekin jarraituz: berdin dio nondik nora fabrikatu den adreilua, funtzio bera betetzen baitu. [Juan Garzia, 2014:21]
Ez. Sintaxiaren  nondik norakoak (burulehen edo buruazken) baldintzatzen baitú adreilua bera, adreiluaren nolakotasuna bera, eta funtzionalki oso desberdinak izaten dira. []
_____________________________
Irakur ere:
1.: Juan Garzia: "berdin" ala "oso desberdin"?  
2.: Zer gertatzen ari da hemen?
3.: Ha-paradoja hon itzulpena
4.: Burmako hizkuntza azpigaratua: Losing Gems as You Translate 
5.: Unitate minimo koherentea vs tope prozesagarria
6.: Kontzeptu klabea: informazio-unitate itsaskorra
7.: Diskurtsibitatea: kalitate-faktore erabakigarri eta neurgarria (dá nire erantzun bat ki artikulu nagusia)

8.: Aditz-osteko neutrotasun pausatua dá produktua ti koherentzia
9.: F1 eta F2 berez dira foku-mota ezberdinak: F1 enfatikoagoa eta F2 landuagoa eta neutroagoa
10.: Beste zantzu bat ti koherentzia: aukerako pausa artén aditza eta foku estua 
11.: Nexu postpositiboen joera sintetikoa vs nexu prepositiboen joera analitikoa

Etiketak: , ,