astelehena, abuztua 06, 2018

Zein dira, Calvinoren ustez, izen abstraktu kaltegarri horiek?

Hona hemen beste adibide bat non berriro konstatatzen da Calvinoren aberastasun lexiko eta sintaktikoa (Calvino, L'antilingua, 1965):
Nella cultura, se lingua «tecnologica» è quella che aderisce a un sistema rigoroso, – di una disciplina scientifica o d’una scuola di ricerca – se cioè è conquista di nuove categorie lessicali, ordine più preciso in quelle già esistenti, strutturazione ne più funzionale del pensiero attraverso la frase, ben venga, e ci liberi i di tanta nostra fraseologia generica. Ma se è una nuova provvista di sostantivi astratti da gettare in pasto all’antilingua, il fenomeno non è positivo né nuovo, e la strumentalità tecnologica vi entra solo per finta. [Calvino, 1965]
edo:
En la cultura, si lengua «tecnológica » es aquella que se adhiere a un sistema riguroso –de una disciplina científica o de una escuela de investigación–, si es, en fin, conquista de nuevas categorías léxicas, orden más riguroso en las ya existentes, estructuración más funcional del pensamiento a través de la frase, bien venida sea, y que nos libere de toda esa fraseología genérica que tenemos. Pero si es un nuevo refuerzo de sustantivos abstractos que han de ser pasto de la antilengua, el fenómeno ni es nuevo ni es positivo, y la instrumentalidad tecnológica es solo apariencia. 
Calvinok pasarte horretan erabiltzen ditu izen abstraktuak nola "strutturazione", "fraseologia" edo "strumentalita", zein, bistan denez, izanen lirateke aberasgarri horietakoak. Baina galdera da: zein izen abstraktu lirateke kaltegarriak? Zeinek osatuko lukete un nuevo refuerzo de sustantivos abstractos que han de ser pasto de la antilengua? Ez dut ikusten batere argi.

Calvinok gehiago zehaztu beharko zuen zéin diren izen abstraktu horiek zein izan beharko ziren bazka e-antilingua: egin beharko zuen zerrenda bat kin izen guzti horiek zein, bere ustetan, sobran dauden an hizkuntza italiarra, eta gero, jo beharko luke zehazki kontra izen abstraktu kaltegarri horiek. Bestela, nik behintzat ez dakit zein izen abstraktuz ari den, eta bere baieztapen itxuroso hori gertatzen zait inprezisoa, lausoa, esanahi argirik gabea, baina ez goragoko izen abstraktu horiek erbiltzeagatik, baizik Calvinok adierazi nahi duen ideia bera ez delako gelditzen ondo biribilduta.

Eta horixe izaten da gehienetan arazoa: hiztunak (edo idazleak) ez izatea argi zer esan nahi duen, edo zer esaten ari den. Hori, jakina, islatuko da an hitz eta kontzeptu gaizki erabiliak, esaldi semantikoki inkoherenteak edo larriki inprezisoak, eta hitz-jario eramangaitza (ulertu nahi duenarentzat bederen); baina hori ez da arazo linguistikoa, baizik a-erretratu edo isla linguistikoa e-ideia gaizki biribildu batzuk zein ez diren enkajatzen. []

Etiketak: ,