Schuchardt (1900) burúz Leizarragaren azentu akutua: '..., tiene que indicar la vocal más fuertemente acentuada de la palabra'

Gogoratzen genuen atzo ze:

Azentuak aspalditik erabili dira euskaraz (ikus adibidez Leizarraga), eta gaur egun ere izan daitezke ondo erabilgarriak afin desanbiguatu edo sinpleki lagundu deskodifikatzen textua arinago. [Balbula, 2019]

aipatuz hor Leizarraga; baina, zér dakigu buruz erabilera azentuala e Leizarraga? Nóla erabiltzen zituen Leizarragak azentuak? Ikus dezagun Hugo Schuchardt hizkuntzalariak zer dioskun an bere "Introducción a las obras de Leizarraga" (1986:68 [1900, alemanezko originala]):

Beraz, eta hasteko, Leizarragaren azentua litzaké azentu tonikoa, erakutsíz, noiz agertzen den, "...la vocal más fuertemente acentuada de la palabra", esan nahi baita vokal tonikoa.

Baina, egun, azentuak izan litezké sinpleki diakritikoak, erakusleak, ez-derrigor-tonikoak, zeinen helburua izanen litzake justuki desanbiguatzea edo laguntzea interpretatzén (irakurtzen edo intonatzen) textua. Gogora dezagun aurreko sarrerako adibidea ganik Axular:

Lehenbicico athea eta portale principala, da beguietaco vista. Visus. [Axular, Guero, 1643]

zein, genioenez, idatzi liteke erabiliz azentu diakritiko bat (ordeztuz koma), argiki erakutsiz zéin den estruktura informatiboa e esaldia (azentu horiek izanen liraké beti ere optatiboak):

Lehenbicico athea eta portale principala dá beguietaco vista. Visus.

Gero, intonazio konkretua (non sartuko genituzke aukerako pausak, aukerako enfasiak, aukerako intonazio zintzilikatzaileak...) dá gelditzen eskú hiztuna.