Eta justuki modélatuz asimetria diskursiboa, emaitzak bihurtzen dirá ondo koherenteak kin evidentzia diakroniko-sinkronikoa

Genuen galdetzen atzo:

• Zergátik ateratzen dira hain emaitza desegokiak an oinarrizko eredua e Hawkins edota Ferrer-i-Cancho? 

Eta gauza da ze erantzun nagusia eman ahal da aski labur:

• Zeren modelatzen dituzté prozesamendu-kostu simetrikoak (distantziak ez dute norabiderik).

Eta zér gertatzen da noiz modelatu asimetria diskursiboa? Ba-ze emaitzak bihurtzen dira ondo koherenteak kin evidentiza diakroniko-sinkronikoa. Gogora daigun gure oinarrizko eredua eta bere emaitzak (ikus an "Gure ereduan konputatzen dirá soilik atzerako dependentzi distantziak barné hierarkia diskursibo bat"):

Konsidera daigun esaldiko 3 ohiko osagai nagusiak S, O eta V, eta euren arteko 6 ordenamenduak: SOV, SVO, VSO, VOS, OVS, OSV. Gure helburua da zeháztea eredu teoriko bat zeinekin konpútatu ordena horien prozesamendu-kostu erlatiboak. 

Ordena bakoitzean dauzkagú hiru posizio: 1.a, 2.a eta 3.a. Ordena bat emanda (demagun SOV), konputatuko dugu a distantzia arten abiapuntuko osagai bat (demagun V, an 3. posizioa) eta helburuko osagai diferente bat (demagun S, an 1. posizioa) zenbátuz osagai horien arteko posizioak gehi 1 (adibideko kasu horretan distantzia dá 2, zeren 1. eta 3. posizioen artean dagó posizio bat, 2.a, gehi 1 berdin 2). Argi denez, distantzia horrek bádu norabidea, zein izan ahal dén aurrerakoa noiz abiapuntua dén kokatzen lehenago zein helburua, edo atzerakoa noiz helburua dén kokatzen lehenago zein abiapuntua.  

Gure ereduak ditú bi ezaugarri ezberdintzaile hauek:

• Hierarkia diskursiboa: Gure ereduan, báda esaldian hierarkia diskursibo bat arten esaldiko 3 osagaiak. Hain zuzen: 1.: esaldiko buru diskursiboa dá sujetua, S (tipikoki esaldiko parte thematikoa); 2.: sujetuaren osagarri diskursiboa dá predikatua (tipikoki esaldiko parte rhematikoa, mezuaren muina, prosodikoki indartsuagoa); 3.: predikatuko buru diskursiboa dá aditza, V; eta 4.: predikatuko osagarri diskursiboa dá objetua, O (aditza dá tipikoki gutxio rhematikoa zein bere osagarria, zein izaten dén esaldiko parte rhematikoena, informazio-karga handiena daramana, prosodikoki indartsuena).

• Asimetria diskursiboa: Modelatu nahi dugu nóla ez den berdin buruak hedátzea aurrerantza (sórtuz koherentzia diskursiboa, eta ondoriozko ezaugarri diskursiboak nola irekitasuna, edo moldagarritasun intonatibo handiagoa) edo atzerantza (diskursiboki inkoherentea eta mugatuagoa). Horrela, gure ereduan soilik konputatuko dirá atzerako dependentzi distantziak arten buru diskursiboak eta euren osagarriak (baldin osagarriak baditu bi osagai, nola gertatzen den an predikatua, distantziarako referentzia izanen dá osagarriko buru diskursiboa, hau da aditza). Labúrbilduz konputatu eta batuko dira hóriek-distantziak arten S eta V (V baitá predikatuko burua eta referentzia) noiz V dén agertzen lehenda S, eta arten V eta O noiz O dén agertzen lehenda V. Emaitza izanen dá bilaturiko prozesamendu-kostua.
  

Adibidez, har daigun SOV ordena: hor, S-tik V-rako distantzia eta norabidea dá 2 aurrerakoa, bitárten V-tik S-rako distantzia eta norabidea dá 2 atzerakoa (SOV horretan bertan, S-tik O-rako distantzia eta norabidea dá 1 aurrerakoa, eta V-tik O-rako distantzia dá 1 atzerakoa). Horrela, ordena horren prozesamendu-kostua izanen dá 1 (soilik konsideratuz atzerako distantzia bakarra, V-tik O-rakoa, berdin 1).  

Bide beretik, daukagu:

• SVO = 0

• SOV = VSO = 1

• OVS = OSV = VOS = 2

nondik ateratzen da honako ordenazioa arten hitz-ordena ezberdinak:

SVO > SOV = VSO > OVS = OSV = VOS

non:

• SVO dá efizienteena, zein islatzen da batez ere an bere gorako joera diakroniko argia.

• OVS, OSV eta VOS (alegia hóriek-3 ordenak non sujetua agertzen den ondorenda objetua) dirá gutxien efizienteak, orokorki prozesagaitzenak, zein argiki ageri da sinkronikoki.

• Bitarteko posizio batean agertzen zaizkigú, alde batetik SOV, zeinen maiztasun sinkronikoa oraino altuena izanda (abiatuz ti antzinako SOV ordena aski orokor bat, zein nagusituko zén zatio sorrerako baldintza komunikatibo guztiz bereziak), dú erakutsi beherako joera diakroniko argia (kontrástatuz kin SVOren gorako joera diakroniko argia, non VO jada dén maizkoena); eta bestetik VSO, zeinen maiztasun sinkronikoa ez den hain baxua nola azken 3 ordenakoak (OVS = OSV = VOS), izánki halere erlatiboki baxua.

Dira emaitza batzuk ederki bateragarriak kin evidentzia enpirikoa, eta zuzen-zuzenean lortuak (ez da behar inolako gehigarri teorikorik) abiátuz ti supuesto ondo fundamentatuak orobat an evidentzia enpirikoa.

Bai, orain bai, orain bái ateratzen direla emaitza ondo bateragarriak kin evidentzia enpirikoa.