asteazkena, maiatza 11, 2022

Heine (2003): [Gramatikalizazio-prozesua] "is hypothesized to be essentially unidirectional"

Atzokoan komentatzen genuen nóla Shields-ek (2005) aipatzen zuén Heine (2003) esánez ze "gramatikalizazio-teoriaren" helburuetako bat dá azaltzea zergátik hizkuntzen forma gramatikalak dauden estrukturatuak nola dauden:

... and to explain why they [grammatical forms] are structured the way they are. [Heine, 2003]

eta aurreraxeago aurkitzen dugu Heine-ren beste aipu bat non esaten da ze gramatikalizazio-prozesua ...

... "is hypothesized to be essentially unidirectional" [Heine ,2003]

Orohar, prozesua izaten dá esentzialki unidirekzionala an zentzua ze, baldintza naturaletan, finean bilatuko dirá estruktura sintaktiko gerota potenteagoak, rekursiboagoak, efizienteagoak eta efektiboagoak.

Hala ere, matizatu behar dugu ze, hitz-ordenari dagokionean, ezberdindu behar dira gramatikalizazio-fase ondo ezberdinak (kin baldintza eta behar komunikatibo orobat oso ezberdinak), ez baita berdin hizkuntzen sorrerako fasea (non gainera, baldintzak dirén nabarmenki sinple-kontextualak), eta fase demagun literarioa (non baldintza akontextual exigenteak biziki handitzen diren). 

Horrela, garai zaharretan nagusitu zén hasierako joera bat ki gramatikalizatu OV buruazkena (zein orduan izan zén aurrerapausu handia eta akaso ia ezinbestekoa azpi sorrera-baldintzak), bitarten gerora, baldintza gerota orokorragoetan, joango zen nagusitzen joera orokor definitiboa ki gramatikaldu VO burulehena, askoz potenteagoa, rekursiboagoa, efizienteagoa eta efektiboagoa, nahizta askotan aldaketa ez izan erraza. Horrela, prozesu guztia orohar konsideratuta, mundu mailako joera orokorra doá buruzki VO burulehena azpi baldintza orokorrak.