igandea, urtarrila 29, 2023

Adizki singularren kokapen geografiko-kronologikoak ere lagunduko luké valoratzen zéin izan zitekén 'dio...' forma singularren eragina gain evoluzio normala te '*eradun' gisako adizki pluralak

Zioen atzo Josu Lavin-ek:

Olatz Leturiagaren "Gipuzkoako osagarri pluraldun adizki tripertsonalen erroez" iracurri dut. Hyper bicaina!!!

Bai, ados gaude. Besteak beste zeren artikulu horretan Leturiaga-k sistematikoki bildu eta erabili ditú oso datu zehatzak buruzki aztertutako aditz laguntzaile tripersonal plularak, kokatuz haien agerpena an lekua eta denbora. Gure partetik, nahiago genuke baldin adizki plural horien datuak gehiago erlazionatu izan balira kin euren kide singularren datuak ere (noiz existitu), akaso aztertuz (noiz ahal den) zéin izan den adizki singularren oinarrizko kronologia ere, horrela akaso hobeki valora daigun adizki singular horien eragina gain euren kide pluralak

Zeren gauza da ze, bitarten Otxoa Arin-ek erabiltzen zituén adizki plural hauek (1713):

halaber erabiltzen zituén forma singular hauek (1713), zein, dirudienez, zirén berrikuntza bat:

Zeren forma singular berri horiek eragin handia izan ahalko luketé gain forma pluralen evoluzioa (atraktore analogiko modura), akaso  azeleratuz edota finean biderátuz ere lehengo evoluzio normala, orain bilátuz adizki ondo uztargarriak an paradigma te singularra. Areago noiz *eradun erroko forma evoluzionatuak (nola "diuzka" gisakoak) ez dauden batere urruti ti "dio..." formak (nola "diozka" gisakoak). Leturiagak atzo zioén:

Honenbestez, esan daiteke balitekeela *eradun oinarriko adizkietan -iu- > -io- disimilazioa gertatu izana, diozka gisakoak diuzka gisakoetatik urrun ez daudela aintzat hartuta. [Leturiaga, 2019:132-133] 

Hortaz, hurbiltasun hori kontuan hartuta, hala nola ze, dirudienez, forma singularrak instalatu zirén lehenago zein pluralak an paradigma laguntzaile aktiboa, disimilazio posible hori egon zitekén (analogiaz) ondo erraztua (eta are bideratua) zatio atrakzioa te forma singular ondo instalatu horiek. Esan nahi baita ze adizki pluralen evoluzio hori izan zitekén produktu konbinatu bat te *eradun formen bilakaera normala gehi *nin itxurako forma singularren atrakzio analogikoa. Bi efektu horiek konvergituko ziren ki "diozka" gisako formak, bi efektu horiek batera konbinatuak. [>>>]

Etiketak: