Idazleak

Kulturgile, idazle, EIEko bazkide eta intelektual zenbait

Heisenbergek baleki…

Heisenberg (1) fisikari alemaniarra izan zen teoria kuantikoaren ziurgabetasun printzipioa ezarri zuena. Stephens (2) dramaturgo ingelesa giza-harremanen ziurgabetasunaz antzerki-lana burutu zuena eta Bernués (3) ekoizle donostiarra, berriz, euskal eszenara ekarri duena. Teoria kuantikoarekin hasi eta euskal antzerkian amaitzea da, behar bada, ziurgabetasun horren eredu adierazgarrietakoa.  Amatiño 2025/03/02 - 16:39:20

Bertsolari handi biren erreportaje beranta

Erreportajearen definizioetako bat baldin bada kazetari-lan dokumentatua eta planifikatua izatea, Pako Aristiren “Uztapide eta Xalbador. Bi adiskide mugaz gaindi” (Erein 2024) delakoa erreportajea da, bete-betean.  Amatiño 2025/02/27 - 12:46:21

Dantzan egiten zuen Herria

Ez da erraza Herri osoa esaldi bakarraz definitzea. Galdetuz gero, Joxemiel Barandiaranek (etnia), Adrian Zelaiak (lege zaharrak) edo Koldo Mitxelenak (hizkuntza) erantzun ezberdina emango lukete ziur aski. Voltaire idazle eta filosofo frantsesaren adierazpena bestelakoa izan zen (1768): “Euskal Herria Pirinioen oinetan dantza egiten duen herria da”.  Amatiño 2025/02/24 - 02:43:03

Filosofiaren zero-fonema

Hizkuntza politak dira frantsesa eta espainola, baina apur bat zakarrak eta primitiboak: mihia eta hizkuntza adierazteko hitz bera erabiltzea ere... Seguru iberierak argi bereizten zituela. Jakobsonek zioen terminologia filosofikoak joera duela zeinu-sistemei, edozeini, “hizkuntza” deitzeko; eta giza mintzairari, berriz, zehatzago, “hitzen hizkuntza”. Hala ere, “hitzen hizkuntza” baino egokiagoa iruditzen zaio Jakobsoni “fonemen hizkuntza”. “Quanta linguistikoak” zeritzen fonemei. Ez dute esanahirik baina, aldi berean, ezinbestekoak dira esanahiak bereizteko. Fonemen izaera berezi horri esker ei da giza mintzaira hizkuntzen artean lehena, hizkuntza ororen habea, jabea, sostengua eta ohorea. Horrela pentsatzen zuen Jakobsonek, harik eta biologiak erakutsi zuen arte ezen biziaren eta hizkuntzaren ezaugarri analogoak harrigarri ugariak direla; besteak beste, fonemek bezalaxe jokatzen dute kode genetikoaren nukleotidoek. Herentziaren analisi molekularrari begira biziki baliagarria dela hizkuntzalaritza idatzi zuen François Jacob biologoak. Filosofiari dagokionez, Sokratesen “dakidan gauza bakarra da ezer ez dakidala” dugu ziurrenik pentsamenduaren zero fonema.  Markos Zapiain 2025/02/22 - 19:17:04

EiTBk antenarik gabe emititu zuen eguna

Gaur 40 urte, 1985eko otsailaren 19an, Euskal Telebistan zuzendaritza-arduraren bat genuen guztiok bilduak ginen goizeko 9etatik. Ordu erdi eskas geroago, Jon Aurre sare-arduraduna bilera-gelan sartu zen arineketan eta zeharo urduri bota: “Oizmendiko antena barik geratu gara. Ez dago!”  Amatiño 2025/02/19 - 20:47:17

Gurs, camp des basques

Honela deritza frantziar administrazio publikoak, 1939an Espaniatik ihesi joandako errepublikarrak biltzeko, Biarnoko Gurs hirian eraikitako kontzentrazio-eremuari. Besteak beste, hasierako lehen ia 19.000 iheslarietatik heren bat baino gehiago euskaldunak zirelako (1) eta, gainera, Ospitalepetik (Zuberoa) bost kilometrora baino ez dagoelako Gurs, mugaz muga.  Amatiño 2025/02/15 - 15:04:03

Olentzero

Zakuan topatu nahi ditugunak: irriak, algarak, lagunak, maiteak, gogoa, kemena, malaletxea, argitasuna, zalantzak, askatasuna, menpekotasunak, harridura, kuriositatea, ekimena, osasuna, arinkeria, sakontasuna, hunkidura, humorea, musu pila, ironia, elkartasuna, plazerra. Guztiontzat. Gutxiagorik ez.  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Zaintza partekatua

Gurasoak dibortziatu ostean edo, ezkonduta ez badaude, banatu ostean, erabaki egin behar da seme-alabak norekin biziko diren.  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Beti bi

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Munduaren erdigunea

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Etxeko lanak

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Normal moduan

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Kobratu eta etzan

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Donostia kultura

Astelehenko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Txoriez eta loreez

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Xingola

Egunkaria itxi zutenean Goienkarian idatzitako testua, duela hamar urte  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Hotzetik epelera

Asteleheneko Goiena  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Udala, datuen babesa eta zoru pelbikoa

Badaude internet bidezko sare sozialen kontra epelak eta bi botatzen dituztenak, pertsonei buruzko informazioa kontrol barik eta baimen barik zabaltzen dutelakoan. Askotan, baina, jendea ez da konturatzen informazioa toki guztietatik barreiatzen dela, hain beste gauza eta hain arautuak egiten ditugula, gure izena nonahi ager daitekela guk horren kontrolik izan gabe. Joan zen astean Eibarko udaletxera joan nintzen, herritarra atenditzeko zerbitzura. Handik herritar guztiak pasatzen dira, ziurtagiri txikiena ere bertan eskatzen baita. Zain nengoen bitartean, iragarkien kortxoa irakurtzen pasa nuen denbora. Bi paper eskegita: bata makailau lehiaketan parte hartzen zuten herritarren zerrenda, bigarrena zoru pelbikoa indartzeko gimnasian onartu dituzten emakumeen zerrenda, tartean nire ezagun bi. Makailau zein zoru pelbiko, izen eta bi abizen. Esan dezakegu: makailau lehiaketan parte hartzearena, tira, baina zoru pelbikoa, zergaitik jakin behar dugu eibartar guztiok zein emakume eibartar ari den zoru pelbikoa indartzeko gimnasia egiten? Badakite zerrendako emakume horiek eibartar guztiek dakigula zoru pelbikoa indartzen dihardutela? Ez dakit kasu honetan Eibarko Udalak Datuen Babeserako Legea bete duen, alegia, bere ikastaroetan izenematea jasotzerakoan, parte hartzaileen izena argitaratzeko baimena ere jaso ote duen. Jaso badu, legea betetzen ariko da. Eta bestela, parte hartzaileek euren izena oholtzan eskegitzeko baimenik eman ez badute, ba Udalak arazo bat dauka datuen babesarekin. Bi kasuotan, gimnasian apuntatuta dauden guztiak nortzuk diren dakizkigu. Baimenarekin ala baimenik gabe, intimitateari buruzkoz datuak zabaltzen dira oholtzaren bitartez. Eta bitartean, sare sozialetako informazioak sortzen du kezka.  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Ikastolara berandu

XXI mendeko kumea goizeko 8,30ak aldera.  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Epaitegian euskaraz

Bizi garen Erkidego honetan euskara hizkuntza ofiziala da administrazio orotan, baita epaitegietan ere.  Izan eta Esan 2025/02/14 - 09:25:02

Nabigatu euskaraz