Euskara

Argitaratu berria: “El Vocabulario Pomier. Edición y estudio de un diccionario manuscrito anónimo euskera-español”

Gaur kaleratu da Josu M. Zulaika eta biok idatzitako El Vocabulario Pomier. Edición y estudio de un diccionario manuscrito anónimo euskera-español liburua (ASJUren Gehigarriak 72, 2020). Liburuak XVIII. mendeko euskara-gaztelania hiztegi baten edizioa eta azterketa biltzen ditu, sei urteko ikerketa Jarraitu irakurtzen The post Argitaratu berria: El Vocabulario Pomier. Edición y estudio de un diccionario manuscrito anónimo euskera-español appeared first on FiloBlogia .  FiloBlogia 2020/05/26 - 00:00:00

Lakarra (1986): "...'egin' G[ipuzkera]-zko lehendabiziko testuetarik '*ezan' baino ugariago eta erabilera zabalago batean edireiten badugu,..."

Lakarrak, erantzunez ki aurreko sarreran aipatutako Azkue eta Etxaide buruz Bizkaiko jatorria e " egin " laguntzailea an gipuzkera, dú galdetzen honako hau an bere " Bizkaiera zaharra euskalkien artean " (1986:658). Lakarrak, apur bat beherago, honela mintzatuko da buruz azalpen hori (ezen gipuzkerak hartu du " egin " laguntzailea ti Bizkaiko euskara ): Alabaina, azalpen hau G-ren historiaz dakigun apurraren kontra doa eta GZ-eko testuen lekukotasunaren mezprezu nabarmena dugu. [Lakarra, 1986:658] non G -k esan nahi du " gipuzkera " eta GZ -k " gipuzkera zaharra ".  balbula 2020/05/26 - 00:00:00

Etxaide (1984): "Beraz, bildurrik gabe esan diteke gaur Gipuzkoa'n erabiltzen diren datiboko aditzerroak 'egin'etik atereak direla"

Jarraituz kin gaia e erabilera espezilizatua e "* ezan " eta " egin " an gipuzkera , Lakarrak jasotzen ditu ondorengo hiru aipuak an bere artikulua titulatzén " Bizkaiera zaharra euskalkien artean " (1986:657). Lehenengo aipua atera dá tikan Azkue-ren " Morfología vasca " (1923-25:144), non autoreak laburbiltzen digu berak behatutako espezializazio-eredu orokorra arten "* ezan ", zein erabiliko zén an flexio bipersonalak (" objetivas "), eta " egin ", zein erabiliko zén an flexio hirupersonalak (" de recipiente ", hau da, " nor-nori-nork " flexio datiboa): Hurrengo sarreran zehatzago mintzatuko gara buruz nóndik zetorren , edo nóndik ez zetorren , " egin " laguntzailea. Orain, ordea, soilik interesatzen zaigu bere erabilera zabala an gipuzkera , zeintaz Lakarrak gehitzen ditú honako bi aipuok tikan Etxaideren "(e)za" aditz-erroa datiboko aditz-jokoetan autoreetan zehar (1984:601) eta Etxaidek berak: Hori idatzita dagó an 1982, nahiz publikatua an 1984 : "Beraz, bildurrik gabe esan diteke gaur Gipuzkoa'n erabiltzen diren datiboko aditzerroak ' egin 'etik atereak direla". [Etxaide, 1984:622]  balbula 2020/05/25 - 00:00:00

Etxaide buruz Agirre Asteasukoa: "..., eskuarki EGU aditz-erroa darabilkigu"

Nahizta egungo asteasuar famatuenak ez dun erabiltzen " egin " laguntzailea an bere obrak (afin emán, hemen edo han, " nor-nori-nork " transitibo subjuntibo labur bat: " deion "), gauza da ze, duela ez hainbeste , beste asteasuar famatu batek, Agirre Asteasukoak, normalitate handienaz erabiltzen zuén " egin " laguntzailea, agerian utziz nóla aldatu ahal diren erabilerak . Yon Etxaidek (an bere "(e)za" aditz-erroa datiboko aditz-jokoetan autoreetan zehar , 1984) honela aurkezten du Agirre Asteasukoa (1984:632): Esan nahi baita ze ari gara buruz idazle bat zein den " giputz-klasikotan on-onenetakoa [...] , ezpairik gabe ". Eta gauza da ze, diogunez, gipuzkeraren klasiko on-onenetako horrek zún eskuarki erabiltzen " egin " laguntzailea (Etxaide, 1984:636): Ikus ere ondorengo erabilera batzuk (1984:633): Horra hor aldaketa linguistikoa . [ ⇶ ]  balbula 2020/05/24 - 00:00:00

Kardaberaz hernaniarrak zún erabili batzutan 'egin' laguntzailea an bere 'Ama veneragarri Josefa'

Aurreko sarrera batean mintzatu gara buruz nolabaiteko espezializazioa hen "* ezan " eta " egin " an erabilera ezberdinak. Zehatzago, Céline Moulon hizkuntzalariak ezberdintzen ditú honako hiru joerak an erabilera espezializatu hori (" Perifrasi zaharra mendebalde eta erdialdeko euskara zaharrean: azterketa kuantifikatiboa eta proposamen berria ", 2007:100): Lehenengoan, "* ezan " laguntzailea ez zen erabilikó baizik an " nor-nork ", eta hor, batera kin " egin ". Bigarrenean " egin " ez zen erabiliko baizik an " nor-nori-nork ", eta hor, batera kin "* ezan ". Hirugarrenean, praktikoki soilik erabiliko litzaké "* ezan ": horren adibide, Moulon-ek jartzen du Kardaberaz hernaniarra , hortako aipatuz autore horren " Cristavaren bicitza " (1744). Edonola ere, Yon Etxaidek aipatzen du Kardaberaz-en beste liburu bat, " Ama veneragarri Josefa " (1882), nondik jasotzen ditu, adibidez, honako adibideok kin " egin " laguntzailea: Hor ikusten dugu ze, idazle hernaniarrak ere noizbait bederen zún erbili " egin " laguntzailea. Ikus erabilera horietako bat (1882:180): " zegion " horren konkordatzia pluralean Kardaberaz-ek erabiltzen dú " zegiozkan " ordezta " zegizkion ". [ ⇶ ]  balbula 2020/05/23 - 00:00:00

Yon Etxaide buruz 'egin' laguntzailea: "Gipuzkoa'n zabalduena zegoena" (respektu 'ezan')

Atzoko sarreran aipatzen genuén Yon Etxaideren artikulua titulatzén "(e)za" aditz-erroa datiboko aditz-jokoetan autoreetan zehar (1984), non, tituluak berak dioenez, ezagutu ahal dugu nóla erabili zituztén hainbat autorek "* ezan " eta " egin " laguntzaileak an euren paradigma datiboa . Han aurkitzen ditugu, adibidez, honako erabilerak ganik Crispin Beobide azpeitirra (1848-1891), zein, beste askok bezala, zún erabiltzen " egin " laguntzailea, bere kasuan gehien-gehienetan: Eta gauza da ze Yon Etxaidek honako oharra gehitzen dio ki autore hau: Hortaz, Yon Etxaidek ( 1848-1891 ) diosku ze, Beobide azpeitiarrak " eskuarki -egi- aditz-gunera jotzen du, bere bizigaraian Gipuzkoa'n zabalduena zegoena " (respektu " ezan "). Edonola ere, gauza da ze, neurri handiagoan edo txikiagoan, oro har biak erabiltzen ziren , bai " ezan " eta baita " egin " ere. [ ⇶ ]  balbula 2020/05/22 - 00:00:00

Bai ala beharba ez?

 referentziak 2020/05/22 - 00:00:00

'egin' eta '*ezan' an erabilera hen Otxoa Arin ordiziarra

Aurreko sarrera batean ikusi dugu nóla Uztapide bersolariak bere " Lehengo egunak gogoan " liburuan (1975) zún erabiltzen " deiodan " eta " dezaioten ", esan nahi baita " dei- " eta " dezai- ", biak ere . Eta, esango nuke ze, azken mendeotako gipuzkeran hórixe izan dela araua , gehiago ze salbuespena . Ikus, adibidez, zer dioskun Yon Etxaide ikerlariak buruz Josepe Otxoa Arin ordiziarra (1672-1743) an bere artikulua titulatzén "(e)za" aditz-erroa datiboko aditz-jokoetan autoreetan zehar (1982): Dakuskegunez, Otxoa-Arin'ek ZA eta EGI edo EI aditz-erroak darabilzki: dio - ZA - gula , d - El - gun , b - EG1 - o . [Etxaide, 1982:661] Gehiago sakonduta, esan behar da ze erabilera horiek zúten erakusten espezializazio-graduren bat : adibidez, Otxoa Arinek gehienbat zún erabiltzen " egin " adizkiak, baina " nor-nork " saileko pluraletan zún erabiliko "* ezan ", denetan salbu behin, antzera nola " nor-nori-nork " singular-pluraletan zún erabiliko " egin ", baita denetan salbu behin. Hala diosku Célin Mounolek an bere " Perifrasi zaharra mendebalde eta erdialdeko euskara zaharrean: azterketa kuantifikatiboa eta proposamen berria " (2007:98): Edonola ere, " egin " edo "* ezan " biak ere erabiltzen ditu (finean " egin " edo "* ezan " ez dirá baizik bi aditz gehiago , zein dirén erabiltzen an ber funtzio laguntzailea ). Amaitzeko, gogoratu ze Ordizia ez dago an Deba arroa, ezta Urolaldean ere, baizik an bailara on Oria ibaia . [ ⇶ ]  balbula 2020/05/21 - 00:00:00

Simple eta problema bacoa hobetu

 referentziak 2020/05/20 - 00:00:00

“Euskal Filologiaren adarrak 3” online jardunaldia ostegunean

Datorren ostegunean, hilaren 21ean, Euskal Filologiaren adarrak 3 jardunaldia izango da. Aziti Bihia Hizkuntzalari eta Filologoen Elkarteak antolatu dute, eta Dorota Krajewskak eta Eneko Zuloagak koordinatuko dute. Jardunaldia online egingo da, 15:00etan hasita. Hitzaldiak entzuteko esteka honetan sartu beharko da: Jarraitu irakurtzen The post Euskal Filologiaren adarrak 3 online jardunaldia ostegunean appeared first on FiloBlogia .  FiloBlogia 2020/05/20 - 00:00:00

Maiztasunak ere aldé "de-" formak an 'nor-nori-nork' subjuntiboa [dez(ai)on - de(g)ion: 187 eta diez(ai)on - diozan: 31]

 balbula 2020/05/20 - 00:00:00

Da eta litzaque inadmisiblea

 referentziak 2020/05/19 - 00:00:00

Uztapide (1975): 'deiodan' eta 'dezaiotela' ('dei-' eta 'dezai-', 'egin" eta '*ezan')

 balbula 2020/05/19 - 00:00:00

Uztapide: '...anaia baino gehiago gintzaion bata besteari...'

 balbula 2020/05/18 - 00:00:00

Nic personalqui nahiago, ¿eta qualitativoqui ere effectivoago?

 referentziak 2020/05/18 - 00:00:00

Helburuz-eta uler dadin, ordezta eragin daian

 balbula 2020/05/17 - 00:00:00

Euskara batua eta tokian tokiko erabilera: korapiloak eta erronkak

«Euskara batua eta tokian tokiko erabilera: korapiloa eta erronkak» jardunaldia 2018ko ekainaren 1ean egin zen. Bertan hitzaldia eman zuten Adolfo Arejita, Xabier Euzkitze, Joxerra Garzia, Orreaga Ibarra, Inma Muñoa, Asisko Urmeneta eta Mikel Zalbidek. Orain, argitalpen honekin euskalgintzan esperientzia luzea Jarraitu irakurtzen The post Euskara batua eta tokian tokiko erabilera: korapiloak eta erronkak appeared first on FiloBlogia .  FiloBlogia 2020/05/17 - 00:00:00

J.L. Ormaetxea (2006): "...ez da oraingo ezaugarri bat, aspaldikoa baizik."

Aurreko sarreretan ikusi dugu nóla egiten den (edo hobeto, nóla ez den egiten ) objektu-komunztadura plurala an euskara on Aramaio eta Debagoiena , eta batek pensa leike ze erabilera hori dateke zérbait berria, azken urteotakoa , eta akaso gehiago sortua zatio eragina e gaztelania ezez jarraituz euskararen beraren barne-tendentzia evolutiboak (argi gera bedi ze, hala balitz ere, horrek ez lioke kenduko batere interes funtzionalik ki bide hori, esan nahi baita ze eragin interlinguistikoak askotan gertatzen dira: kontua dá eragin horien interes funtzionala ). Puntu horretaz, ikus zer dioskun Jose Luis Ormaetxeak an bere jada aipatutako tesi doktorala titulatzén " Aramaioko Euskara (azterketa dialektologikoa) " (2006:299) buruz Aramaioko eta Debagoieneko euskara : Beraz , ez da oraingo ezaugarri bat, baizik aspaldikoa , halan-ze, askoz gehiago hurbildu beharko gintzaioke ki hipotesia e barne-evoluzioa . Ormaetxeak, hor, dú aipatzen Zuazo eta Badihardugu (2002), referituz ki liburu bat titulatzén " Deba ibarretik Euskararen Herrira ", non irakur daikegu (2002:91-92): Baten batek besterik pentsau leiken arren, hau kontuau ez da azken urtiotako gauzia, antziñako izkribuetan be halantxe agertzen da eta: 1562. urteko Dictionarium linguae cantabricae -n, esate baterako . Alderdi honetan, betikuak eta bidezkuak dira era honetako esaldixak: sagarrak emon dotso sagarrak gustetan jako sagarrak dakar poltsan gauza danak daki [Koldo Zuazo eta Badihardugu Euskera Alkartia, 2002:91-92] Koldo Zuazok eta Badihardugu Euskera Alkartia -k diotenez, aukera horiek dirá betikuak , eta, jakina, guztiz bidezkuak . [ ⇶ ]  balbula 2020/05/16 - 00:00:00

J. L. Ormaetxea (2006): 'Aditz trinko iragankorrek ere ez dute numero-komunztadura gordetzen'

Ondorenda ikusí, azken sarreretan (ikus hau eta hau ) nóla erabili ahal dén konkordantzia plurala an " nor-nori-nork ", " nor-nori " eta " nor-nork " paradigmak (finean dá Aramaioko eta Debagoieneko erabilera baina pixkat adaptatuz zenbait forma verbal ki paradigma orokor batua ), orain ikusiko dugu nóla izan ahal den konkordantzia hori an aditz trinko transitiboak , hortako irakurríz J. L. Ormaetxearen tesi doktorala, non, atzo genioenez , autoreak aztertzen du justuki Aramaioko eta Debagoieneko euskara : Beraz, aditz trinko transitiboetan ere ez da erabiltzen objektu-konkordantzia plurala. Finean eta laburbiltzeko, proposatzen ari gara preferenteki erabiltzeá " egin " laguntzailea an " nor-nori-nork " subjuntibo , potentziala eta inperatiboa , eta, oro har eta preferenteki ere, objektu-konkordantziak à la Aramaio eta Debagoiena . Betiko moduan, aukeran . [ ⇶ ]  balbula 2020/05/15 - 00:00:00

Nola hobetu hau?

 referentziak 2020/05/15 - 00:00:00