Euskara

Garai horretan, erabiltzen al zirén Urolaldean ere 'dio-' adizki singularrak?

 balbula 2023/02/01 - 00:00:00

Ikusten da nóla forma plural horiek orokorki galtzen ari zirén '-ra-' edo gutxienez '-r-' referentzia datiboa

Atzo genioenez, Leturiaga-k (2019) sistematikoki kokatu ditú gure intereseko adizki pluralak an lekua eta denbora , halan ze ikus daiteke nóla forma zaharragoak doáz bilakatzen forma berriagoak eskualdez eskualde : ..., eskualde guztietan ez da hain garbi ikusten * eradun oinarriko adizkien bilakaera -i(r)au- > -iu- > -io- izan zitekeenik . Gainera, forma zahar eta berriagotzat hartu ditugun horiek ez dira eskualde guztietan garai berean ageri ; esate baterako, Goierrin diutzudan (145) 'dizkizudan' dago l713an (OArin), baina Urolaldean l 737an oraindik diauzcu (2) 'dizkigu' edo diauztan (11) 'dizkidan' adizki luzeagoak ageri dira (AzkSerm); Tolosaldean l739an diuzca (53) 'dizkio' dakar Irazustak, baina garai bertsuan dirauzanac (10) 'dizkionak' ageri da Azpeitiko altzagatarren gutunetan (c. 1738) . Beterrin ere diuscu (8. lerroa) 'dizkigu' gisakoak 1716rako jada bazirela erakusten dute Lasarteko bertsoek , Urolaldean ez bezala [Leturiaga, 2019:133] Leturiagaren beheko pasartean gorriz gaineratu ditugú beste bi forma te Otxoa Arin (1713): Taula horretan ederki antzematen da nóla * eradun adizki argiak oso zabalduta egon zirén artio XVIII. mendea . Gainera ikusten da nóla forma horiek orokorki galtzen ari zirén "-ra-" referentzia datiboa, edo gutxienez referentzia horretako "-r-"a . Bádirudi ze orokorkiago galdu zén " -ra- " (an Goierri, Tolosaldea eta Beterri), bitarten Uroladean soilik "-r-" partea , baina barné joera evolutibo berbera . Akaso bihurtua zén redundantea kin bere aurreko " -i- " hori, eze ( eze hori dá erlatiboa ) jada uler liteké nola referentzia datibo bat .  balbula 2023/01/31 - 00:00:00

Adizki singularren kokapen geografiko-kronologikoak ere lagunduko luké valoratzen zéin izan zitekén '*nin' ereduaren eragina gain evoluzio normala te '*eradun' gisako adizki pluralak

 balbula 2023/01/30 - 00:00:00

Leturiaga (2019) "...balitekeela *eradun oinarriko adizkietan '-iu-' > '-io-' disimilazioa gertatu izana, 'diozka' gisakoak 'diuzka' gisakoetatik urrun ez daudela aintzat hartuta."

Leturiaga (2019) dú jarraitzen aipatuz nóla Otxoa Arin-ek erabiltzen ditún hala adizki zaharrak nola berriak ere, adibidez: " dirautzut ", " diutzut " eta" diozka " (edo baita erabiltzen dú " dirauzkagu " ere): Gainera, autore berak forma zahar nahiz berriak ere erabiltzen ditu zenbaitetan: Otxoa Arin (1713) dugu, esate baterako, horren adibide : dirautzut (145) 'dizkizut' & diutzudan (145) 'dizkizudan' biak ditu; baita -io- dun diozcan (156) 'dizkion' / ciozcan (19) 'zizkion' ere. lrazustak (1739) ere diuzca (53) 'dizkio' & diozcatzu (27) 'dizkiozu' ditu. Honenbestez, esan daiteke balitekeela *eradun oinarriko adizkietan -iu- > -io- disimilazioa gertatu izana , diozka gisakoak diuzka gisakoetatik urrun ez daudela aintzat hartuta . [Leturiaga, 2019:132-133] Hortaz, Leturiagak amaitzen dú pasarte hori esánez ze "...balitekeela *eradun oinarriko adizkietan -iu- > -io- disimilazioa gertatu izana, diozka gisakoak diuzka gisakoetatik urrun ez daudela aintzat hartuta .  balbula 2023/01/29 - 00:00:00

Leturiaga (2019): "Urolaldeko Azkoitiko Sermoia (1737) testuan, adibidez, '-i(r)au-' duten adizki askorekin batera, '-io-' formako adizkiren bat dago."

 balbula 2023/01/28 - 00:00:00

¿Zembat da ulergarria hau mezu tchiquitchua?

 referentziak 2023/01/27 - 00:00:00

Leturiaga (2019): "Aukera bat izan daiteke pentsatzea *eradun oinarrian '-i(r)au- > -iu- > -io-' bilakabidea gertatu zela (Ariztimuño, apud Lakarra 2011:197), eta hortaz, 'diozka' gisako adizkiak ere *eradun oinarrikoak direla"

 balbula 2023/01/27 - 00:00:00

¿Zein da verbua an phrase hori?

 referentziak 2023/01/26 - 00:00:00

'dirautzat', 'dirauzquit' formak an XVIII mendeko Azpeitia eta Azkoitia

 balbula 2023/01/26 - 00:00:00

"di(r)auzka > diuzka > diozka" versus "dio > diozka"

Genioén atzo : - Eta 'diozka'? Nóndik letorke? Eta zéin aukera daude? Nola dioén Olatz Leturiaga-k an bere artikulu guztiz interesgarria titúlatzen " Gipuzkoako osagarri pluraldun adizki tripertsonalen erroez " (2019), " diozka " etor liteké ti *eradun aditza jarráituz bide hau: di(r)auzka > diuzka > diozka edo bestela etor liteké ti *nin aditza jarráituz bide hau: dio > diozka Eta nóndik etorriko zen?  balbula 2023/01/25 - 00:00:00

'dirauzkagu' adizkiak ordeztu dú 'dirautzagu' regularra, trukatuz '-t-' eta '-k-' epentetikoak an posizio diferenteak

 balbula 2023/01/24 - 00:00:00

Eta 'diozka'? Nóndik letorke?

 balbula 2023/01/24 - 00:00:00

Kintana-k (1971) planteatzen ditú zenbait aditz-evoluzio an laguntzaile pluralak

 balbula 2023/01/23 - 00:00:00

Principalena, epicentro conceptuala, azquen verbea

 referentziak 2023/01/22 - 00:00:00

'dirautzagu' bihurtu dá 'dirauzkagu', trukatuz '-t-' eta '-k-' epentetikoak an posizio diferenteak

 balbula 2023/01/22 - 00:00:00

'deutsoz', kin erdiko '-z- > -s-' pluralgile zahar bat, zeinen zentzu pluralgilea galdu den, eta bukaerako "-z" pluralgile bat, formalki errepikatua, zeinen zentzu pluralgilea bádabilen

 balbula 2023/01/21 - 00:00:00

¿Informativoqui syntaxi hobea?

 referentziak 2023/01/21 - 00:00:00

"deukotsot", non gehitu zaion bigarren "-o" referentzia datibo bat bidéz "-tso-" morfema, jada kin personalitate datibo guztiz propioa eta potentzialki hedagarria

 balbula 2023/01/20 - 00:00:00

... non, gure analisian, "deutso" singular horren jatorria izanen litzaké justuki "de(ra)utzo" plurala, reinterpretatua nola singularra

 balbula 2023/01/19 - 00:00:00

'derauka-derauko (sing.) / derautza-derautzo (plur.)' versus "eduki /edutzi": Jatorriz partizipio singular eta plurala?

 balbula 2023/01/18 - 00:00:00