Lagun batek esan dit lagun batek esan diola
San Frantzisko (II)
Turkiarrak boliviarrari galdetu dio ea lanean ari den. Boliviarra turkiarraren kebabera joan da bazkaltzera; aspaldiko ezagunak dira, bistan denez. Baietz erantzun dio, baietz, lanean ari dela. Turkiarrak harritu aurpegia jarri du, eta zorionak eman dizkio gero. â¿En qué?â galdetu dio segituan. Birritan pentsatu barik erantzun dio boliviarrak, erantzun bera behin baino gehiagotan ematera ohituta edo: âtrabajo buscando trabajoâ. Zabalburuko plaza baino metro batzuk beherago gertatu da hori, Fernández del Campo kalearen amaieran, eta zikin sentitu naiz bat-batean. Inpresioa izan dut pareko begetarianoan egon behar nuela, jendea trajez doan jatetxe horretan, eta ez hemen. Lan erosoa daukat, eskuak ez ditut apenas zikintzen, eta ez da nire errua. Une batean sentitu dut ez nintzatekeela hau guztia entzuten egon behar, hobeto egoten dela egunerokotasun ordainduan, âtrabajo buscando trabajoâ entzun behar zikinean baino. Gaur Arkumearen Eguna izan da musulmanen egutegian. San Frantzisko kalean behera, harategiak musulmanez beteta zeuden, Mekara begira hiltzen dituzten arkumeen bila denak. Eta tabernak itxita. Kalean ere jende gutxi arrastiko lehen orduetan: ijito batzuk eta jonki asko. Taberna txiki-txiki bat baino ez dut aurkitu zabalik. Beltz bat hizketan ari zitzaion tabernariari, eta beste denak, palentziar bat, planta eskaseko atso bat eta aljeriar bi, entzuten. Ugazabandreak kontatu du bere semeak entrenamendua zuela, eta beltzak erantzun dio ondo dagoela hori, gauza handia dela lana izatea. Ugazabandreak erantzun dio semea oso gaztea dela, eta futbola jolasa baino ez dela berarentzat. âEz galdu esperantzaâ, esan dio beltzak: âikusi noraino heldu diren Ronaldinho eta EtoŽoâ. Andreak barreka erantzun du, baina beltza serio zebilen: âImajinatu zeure burua Skip-en iragarkia egiten, Ronaldinhoren amaren antzeraâ. Irribarreak. âBehingoagatik esan ahal izango nuke famatu bat ezagutzen dudalaâ, ondorioztatu du beltzak, oso serio, amets betean. 2015/03/05 - 17:25:07
Arnasaren soinua duen komunikazioa
Honezkero ez da kontu berria. Ezin originala izan, beraz, hainbeste aipatutako blogei buruz. Norbaitek pentsatuko du teknologia berriei buruzko ataletan agertu beharko litzatekeela kontu hau, eta ez literatura gai duten orriotan. Baina ez: baliabide informatikoa izateaz gain, bloga etorkizuneko baliabide literariorik interesgarrienetakoa ere izango dela uste dut. Ez zen blog bat, baina, bere garaian, horren antz handia hartu nion Koldo Izagirrek Susaren webgunean hasi zuen nobelari . Atalak idazten zihoan heinean, sarean jartzen zuen, eta jendeak komentarioak egiten zizkion, sortzaile eta irakurlearen arteko komunikazio bizian. Ordura arte Euskal Herrian ikusi gabeko formatua zen, eta atelierra izena jarri zioten bi aldeen arteko komunikazio-txokoari. Hori 2001ean izan zen, martxoan, eta jarri zioten izena da gutxienekoa, ideia blogarena baitzen gutxi gorabehera. Oraindik ere webgune horretan dago:, edonork bisitatzeko moduan. Merezi du: batetik, Izagirreren testuek beti merezi dutelako, eta bestetik, interesgarria delako esperimentu hark sortu zuen jakin-mina gogoratzea (Markos Zapiainen mezuak, adibidez, EuskaraZ posta-zerrendatik hartuta daude, gaia atelierretik kanpora ere ibili zen seinale). Euskal Herrian blogen fenomenoa indarra hartzen hasi zenean, 2004. urtearen erdialdean, Izagirreren atelierrarekin, bitakora aitzindari harekin, gogoratu nintzen. Orain fenomenoa azkar eta sendo ari da zabaltzen, eta literaturari eskaintzen dizkion bideak imajinaezinak dira. Mass-media Tartaloaren begirada bakarrak ia irentsi gintuenean, gizarteak herri komunikabideetara jo zuen, handiarekin ase eta bertakoaren gosez. Orain bertakotik bertokora goaz, eta komunikazioaren begirada jendearen mailara heldu da, lurtxoaren parera, komunikabide erraldoiek sekula lortu ezin izango duten mailara txikira, arnasa eta arnasestua entzuten den mailara, izerdira. Azken batean, literaturara. 2013/10/18 - 17:57:13
Artekale (I)
Badaezpadan, ez larregi fidatu taberna bi baino ez dituzten kaleekin. Taberna bi eta hogeita hamar arropa dendatik gora, holako kaleekin ez fidatu, badaezpadan. Egia esan, tabernak ere ez dira, baizik eta degustazioak. Gustura egingo nizueke berba degustazioei buruz, baina ez gaur: kale bat harago, Dendarikalen, izango dugu aukera hoberik. Metro-zulotik irten eta, Unamuno plazan zaudela ez bazeneki, Montparnassen ere imajina dezakezu zure burua, metroaren ahoan akordeoia jotzen egoten den ijitoari esker. Begi bi hauek ikusitakoarekin fidatzen bazarete, kontatuko dizuet aurreko batean mutil itsu bat, hogeita bost urte ingurukoa, dantzan ikusi nuela ijito akordeoilariaren aurrean, bueltaka eta bueltaka ziba baten moduan, besoak airean solte. Begi zuriak zabal-zabalik zituen, beharbada hobeto entzuteko. Horrelakoak ikusten dira, Unamunon eta Montparnassen, edo igual bakarrik Unamunon, mitoek ere asko baitute gezurretik. Gero, Montparnasserekin segituan ahazten zara, eta larregi ez fidatzen hasi behar duzu, taberna bi baino ez dituen kalera sartzean. Hau ez da Somera, hau konkistatuta dago, ez dago adin eta giro desberdinak lotzen dituen zubirik, eta eskaparateei begira konturatzen zara okerreko kalean zaudela, handiegi eta zaharregi geratzen zaizkizun arropa horiek ikusten dituzunean salgai. Baina kale guztiek dute esperantza printza bat, eta albotik pasatu zaizu orain, zu koadernoan zerbait apuntatzera joan zarenean. Esperantza ilehori bat, kasu honetan. Ez dakizu gehiago: ilehoria dela eta, albotik pasatzean, haren adatsak masaila laztandu dizula. Gero ez dago gehiago: ez airean zintzilik geratutako perfumerik ez ezer. Bakarrik dakizu ilehoria dela. Aurpegia ere ez diozu ikusi, aurrean duzun arren. Eta, probabilitateen legearekin jolasean, pentsatu duzu degustazio bi horietako batera sartzen bada, zu ere sartuko zarela atzetik. Alferrik: arropa denda batean sartu da, jakina. Lehendik ere bazenekien ez zarela fidatu behar taberna bi baino ez dituzten kaleekin. 2013/10/18 - 17:57:13
Tronpetaren soinua
Lehengoan Sorgintxulo zenaren azpitik pasatu nintzen. Horrelakoetan begirada joan egiten zait, bertan egon beharko lukeenaren bila beti. Egon beharko luketen baina ez dauden lekuetara begira ibiltzen naiz, eta ez ditut aurkitzen. Bada, begiratu nuen gora oraingoan ere, eta Sorgintxuloko atea zarratuta ikusi nuen. Aterik ere ez, egia esan: zemento kapa bat, gris-grisa. Beheko kaletik nindoan ni, eta gogoratu nintzen zelan. Zelan hau eta zelan hura. Zelan dena. Pentsamendu horietan nengoen, Sorgintxuloren azpian dagoen garaje bateko atea zabaltzen hasi zenean. Ate automatiko horietako bat. Zabaltzen hasi zen eta zarata egin zuen, olio faltan. Baina ez nion kasu handirik egin, hirian eta zaraten artean ibiltzen ohituta. Aldiz, nire ondoan zihoan andre zahar batek bai, erreparatu egin zion zaratari. Hain zarata berezia ere ez zen, gñññek antzeko bat, luzeagoa akaso: gñññeeeñññek. Zarata desatsegina, esate baterako, Tahitiko hondartza batean bazaude. Zarata artistikoa, berriz, Guggenheimen bazaude. Edozelan ere, zarata bat, beste hainbesteren antzekoa, hirian izaten diren horietako bat besterik ez. Baina andreak erreparatu zion, eta bitxia iruditu zitzaion agian, eta inguruetara begira hasi zen, gorantz eta alboetarantz. Horrelakoetan gertatzen zaidan moduan, ilargiari baino, ilargia seinalatzen duen atzamarrari begira geratu nintzen: zaratari baino, atsoari. Eta unetxo batez biak geratu ginen geldi espaloian: nik zarata entzuten nuen, andreak auskalo zer. Nik garajea zabaltzen ikusten nuen; andrea inguruetara begira ari zen, zarata nondik zetorren asmatu ezinda. Azkenean, begiratu eta esan zidan: -Alguien está tocando la trompeta, pero no se donde. -Ahí arriba -gezurra esan nion, Sorgintxulora seinalatuz. -Ah! ¿Los del gaztetxe? -Sí. Están ensayando para Semana Santa, para salir con una cofradía. -¿Pero no lo habían cerrado? -galdetu zidan, harrituta, erosketako poltsak lurrean uzten zituen bitartean. Egia esatea pasatu zitzaidan burutik. Pentsatu nuen esan behar niola zarata hura alboko garajetik zetorrela, ez zirela tronpetak. Are gutxiago Sorgintxuloko gazteenak. Eta uste dut denbora larregi geratu nintzela isilik, zer esan jakin barik. Izan ere, berak, poltsak lurretik hartu eta, alde egiteko keinua eginez, berriro galdetu zidan: -Lo han cerrado, ¿no? Baina azkenean, disimuluz, belarrira hurbildu, eta esan nion: -No se lo diga a nadie: entran por la ventana. -¿Los del gaztetxe? -Sí. -Pues me alegro -esan zidan, eta joaten hasi zen. Gero, burua jiratuta, aitortu zidan-: porque a mí el sonido de la trompeta me encanta. 2013/10/18 - 17:57:13
Pau Dones
Jarabe de Palo taldeko Pau Dones kantariak elkarrizketa eman du gaur Garan , eta hauxe esan du, besteak beste: Pirateoa konpontzeko moduaz Ez da arinkeriaz jokatu behar kontu hauekin. Musikak prezio bat dauka, hortik bizi den jende asko dagoelako; beraz, konponbidea jendea kontzientziatzea izango litzateke. Hori zaila da, orain oso erraza delako musika doan jaistea. Konponbide drastikoak? Niri bat bururatzen zait: disko gehiago ez grabatzea, hau da, gure kantu berriak beti zuzenean aurkeztea, eta Jarabe de Palok egiten duena jakin nahi duena datorrela kontzertuetara. Gure kantuak ezin izango lirateke irratian jarri, ez internetetik jaitsi. Zer gertatuko litzateke? Ez dakit ondo, baina hori konponbide ona izango litzateke. Onena da jendeak musika entzuteagatik ordaintzea, eta Jarabe de Paloren disko bat oso garestia iruditzen bazaizu, ez erosi, ez da ezer gertatzen. Baina disko hori nahi baduzu, erosi, ez jaitsi internetetik. --------------------------------------------------------------------------------- Betiko kontua da: jendea gaiztoa da, izatez. Eta denborarekin, gainera, gehiago gaiztotzen da. Horretarako baliabideak (internet) jartzen badizkiozu, zer esanik ez. Matraka horrekin dabiltza denak, internet gora eta internet behera, eta, jakina, jendea ze maltzurra eta kupidagabea den esateko ere aprobetxatzen dute, bide batez. Pau Donesek proposatzen duen konponbidea ondo iruditzen zait, baldin eta taldeek (Jarabe de Palo izan beharko litzateke lehenengoa) hori egiteko ausardiarik izango balute: diskorik grabatu ez eta soilik kontzertuak ematea. Baina egin dezatela, ausartu daitezela hori egitera! Ea zenbat irauten duten. Irratirik gabe, internetik gabe, promoziorik gabe... bizirik iraun nahi dute musikariek? Uste dut badela garaia konturatzeko errealitate baten barruan bizi garela, eta errealitate hori ez dela duela berrogei urtekoa, ez duela hamar urtekoa, guztiz bestelakoa baizik. Gaur egungo errealitatea internet da, eta alferrik da esatea jendea kontzientziatu egin behar dela, interneten diskoak dohainik baditu. Esku batean disko bat dohainik daukat, eta bestean disko bera, baina ordainduta. Zein hartzen duzu? Galdera hori egitea bezain gauza inozoa da ordaindutako diskoa aukeratzea, jendearentzat. Beraz, ez eskatu jendeari kontzientziatzeko: kontzientziatu gaitezen gu, eta onar dezagun errealitate berri horretara egokitu behar dugula, irudimena erabiliz baina mugak jarri barik. 2013/10/18 - 17:57:13
Lur bat haratago
Ilusio zaharrez, indar berriz, mexikar beltzaranak muga pasatu du gauez eta isilpean, inork ikusi barik. Alanbre-hesi baten azpitik pasatu da lehenengo. Gero erreka batean busti du bizkarra. Ilea ere busti zaio bide batez, eta beltzaranago geratu da, lokaztuago, lupeztuago. Horma bat igo du gero eta, berriro, alanbre-hesi bat aurkitu du azkenean, ia goizaldea zenean jada. Momentu batez pentsatu du hasierako hesia zela, alferrik egin duela ihes, berriro Mexikora sartzeko, AEBetara sartu beharrean. Baina ez. Ez da alanbre-hesi bera izan: oraingoa gainetik pasatu behar izan du. Goizaldean, askatasunaren lurraldean, poliziek harrapatu egin dute. Urrunean hiri bat ikus zezakeen, baina badaki laster bidaliko dutela atzera Mexikora. Telebista bateko kamera ere han zegoela ikusi du orduan. Etorkina, joankina, gizaki baino gizakina zen hark zuzen begiratu du kamerara, eta irribarre egin du. Gero, patxada galdu barik, galdetu du: -Eta hau... ze kanaletan irtengo da? 2013/10/18 - 17:57:13
Sortzaile berriak, blog berriak
Eskolaz eskola ibili naiz gaur, atzera eta aurrera Gipuzkoako herrietatik, gustura. Gazteen artean gustura ibiltzen naiz ni. Zer esanik ez, ikusten dudanean euretako batzuek zelako interesa duten literaturarekiko. Gaur, etxera heldu, eta nire plana hemen istoriotxo bat idaztea zen, eskola horietako batean gertatutakoa. Baina heldu naiz, ordenagailua piztu dut, korreoa begiratu dut eta sorpresa eder batekin egin dut topo. Ez naiz berba handitan galduko. Esan behar dena esango dut, eta gero bakoitzak egin dezala egin nahi duena: Bloglines-zaleek egin ditzatela euren fitxaje berriak, Aurki.com-ekoek igurtzi ditzatela eskuak, eta guk adi-adi jarrai ditzagun blogari berri hauek: Josu Martinez : Santutxuko idazle, musikari eta showman gazteak Bloga bloga, marinela! sortu du. Bistan denez, izenburutik bertatik, geniala. Pog Mo Thoin banda : Irlandarren klanak ere mugitu du ipurdia (musukatu beharreko hura, gogoratzen?), eta Esan ziguten baietz blog kolektiboa sortu du. Bestetik, gogoratu Jon Fernandez ondarrutarrak ere baduela berea, Jontxuren idazkortza izenekoa. Gainera, Miren Rubio lesakar eta urruzunotar ohiak Miruaren hegaldia sareratu zuen duela denboratxoa. Eta pertsonalki ezagutzen ez dudan arren oso interesgarri agertu zaigun Katixa Agirreren bloga, eta denborarekin agertuz joango diren beste zenbait blog interesgarri. Literatura maite dugunon atseginerako. 2013/10/18 - 17:57:13
Artekale (II)
Lagun batek esan dit lagun batek esan diola zelan, duela makina bat urte baino gehiago, negu betean, elurtzak hartu zuela Bilbo. Ezin zela Zazpi Kaleetatik ibili ere egin, dena zuri-zuri, eta zaldirik sendoenek ere ezin zituztela gurdiak mugitu elurraren gainetik, hain handia zen negu hartako otso-giroa. Bada, merkatari aberats bat joan zen Gregorio Martínen bakailao-dendara eta, mahai gainean sekulako dirutza jarrita, esan zion egiteko zerbait. Hurrengo goizean, Zazpi Kaleetako seitan ezin zen ibili, zaldirik sendoenak ere ez. Artekaletik bai: Gregorio Martinek biltegiko bakailao guztiak eta gatz guztia atera zuen kalera, eta elurretara bota zituen, dena urtu arte. Lagunak esan dit lagunak esan diola ikusteko modukoa zela Artekale gau hartan, kalearen punta batetik bestera elur gainean bakailaoak jarrita, eta mundu guztia balkoietan, eta Gregorio Martín eskopeta batekin zaintzen, badaezpadan, ez ote zen inor ausartuko bakailaoetako bat lapurtzen, gose garaia zen eta. Hortxe dago, oraindik ere, Gregorio Martínen denda: "Almacén bacalao y coloniales". Ezaguna da, batez ere, dendaren kanpoan duen bakailao-formako kartelagatik, zoragarria. Izena ere ederra du, eta barrua zer esanik ez, txunditzeko modukoa. Mostradore handia, seinale, gaur egun bezala, garai batean ere denda hau bezeroz gainezka egoten zela. Eta dendariak, lau edo bost dendari mostradorean atzera eta aurrera, ikustekoak dira euren bata zuriekin: eszenatoki horretan, aktore horiekin, denda osoa hartzen duten bakailaoekin, gerriraino heltzen zaizkizun indaba zakuekin, gerraostekoak diruditen kartel horiekin, denbora gelditu egin dela ematen du, ze garaitan ez dakidan arren. Merkataritza zentro erraldoi bihurtzen ari den auzo bateko, hiri bateko, gizarte bateko azken dinosauroak dira, ozta-ozta irauten dutenak gehiago eta merkeago saltzeko gai diren piztien artean. Baina horiek, piztia horiek, ez dira gai kale osoko elurra bakailaoekin urtzeko. 2013/10/18 - 17:57:13
Afrika
Inoiz entzun duzue afrikar batek zelan ahoskatzen duen Afrika hitza? Entzun duzue zelan ebakitzen duen lehenengo aaa luze bat, Somaliako adarretik gora garamatzana, tribuak kantuan hasten direnean bezalako aaa luze bat? Entzun duzue, arnasa ematen duen aaa horren ostean, zelan datorren efffffe bat, Kameruneko trenak etortzen diren bezala urrunetik, zerura kea botatzen, efffffffe eginez? Entzun duzue, Somaliatik gora barkuz eta Kamerunetik behera trenez ibili ostean, ia igarri ere egiten ez den errrre hori, danbor urrunen batekoa dirudiena, haizeak eramaten duenean? Entzun duzue iii hori, aire berria ematen diona hitzari, eta euria Nigerreko lur idorrari? Entzun duzue inoiz afrikar batek zelan ebakitzen duen bere kontinentearen izena, zelan luzatzen duen iii hori, notarik altuena letra horretan jarriz, baobaben adaburuak konkistatu nahiko balitu bezala? Entzun duzue inoiz Cabo Verdeko muino leunen antza duen k txiki hori, gainditu eta itsasoak eta lur berriak erakusten dituena? Entzun duzue, finean, Madagaskarreko zabalak gogorarazten dituen aaaa luzea, hare zuri eta finez egindakoa, barruan karramarroak eta mende luzetako karakolak gordetzen dituena? Entzun duzue aaaaaaaa hori aaaaa entzun duzue Aaafffffrriiikaaaa? Entzun duzue zelako doinu goxoz esaten duten afrikarrek Afrika? Saiatu gauza bera egiten Europarekin, edo Amerikarekin, edo Asiarekin, edo dauden kontinente guztiekin, baina labur geratuko zarete, beti, beti. 2013/10/18 - 17:57:13
Harritzeko motiboak
Athleticen jarraitzaileak Vienara joan dira, eta etorri ere bai, bufandamakur. Nik ez dut futbola jarraitzen. Ez zait gustatzen, ez jokoa bera, ez inguruan duen guztia. Izango da txikitako traumaren bat, egunen batean blog honetan kontatu beharko dudana, baina, edozer dela ere, ez zait gustatzen futbola. Gustatzen zaidana da jendeari begiratzea. Eta, askotan, telebista begi ona izaten da jendeari begiratzeko. Esate baterako, asteartean, lehenengo hintxak Vienara heldu zirenean. Teleberrin ikusi nituen, harrituta inguruko guztiarekin. Ezin zuten sinistu. Ez zitzaien buruan kabitzen, aspertzen hasiak ziren, eta argi esaten zuten: "inor ez dabil kaletik euren taldearen kamiseta jantzita". Vienako konkistatzaile berriak, aldiz, bufanda, kamiseta, txapel, galtzerdi eta kit osoarekin jantzita zeuden, zuri-gorri. Baina harrituta, zuri-zuri: "noizean behin kotxeren batek bozina jotzen digu, baina besterik ez: partidua dagoenik ere ez da igartzen...". Une batez, egoerari buelta ematen saiatu nintzen. Nork dauka harritzeko motibo handiagoa? -Klubaren koloreak gainean ez daramatzaten vienarrei begira dauden bilbotarrak, ala -Klubaren koloreak gainean daramatzaten bilbotarrei begira dauden vienarrak? Normaltzat ematen dugu hemengo futbol-sukarra, esate baterako arrandegira joan eta saltzailea zuri-gorriz, zuri-urdinez, gorriz, blaugranaz, zuriz, berdez edo hori-lilaz jantzita ikustea. Normaltzat ditugu etxafuegoak talde batek gola sartzean. Normaltzak kotxeak bozina joka. Normaltzat poztea eta normaltzat sufritzea, gurea ez den enpresa baten irabaziekin edo galerekin. Normaltzat albistegiko hiru minutu eskaintzea jokalari baten orkatila trokatuari. Normaltzat dugu zoramen hau, eta harritu egiten gara besteek ez daudenean sukarrak hartuta. Baina, benetan, nork dauka harritzeko motibo handiagoa? 2013/10/18 - 17:57:13
